Մասնակցեցի ոււսուցիչների պարտադիր ատեստավորման բոլոր դասընթացներին։ Թեմաները հետաքրքիր էին։ Բավականին նոր գիտելիքներ ձեռք բերեցի, որոնք կկարողանամ կիրառել իմ աշխատանքի ընթացքում։
Տեղեկատվական և հաղորդակցական տեխնոլոգիաների կիրառումը ուսումնական գործընթացում
Հանրակրթության բնագավառի օրենսդրություն և չափորոշիչներ
Հետազոտական աշխատանք
Մխիթար Սեբաստացի
կրթահամալիր
ԹԱԳՈՒՀԻ ՀՄԱՅԱԿՅԱՆ
ՀԵՏԱԶՈՏԱԿԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔ
ԾԵՍԸ ՏԵԽՆՈԼՈԳԻԱԿԱՆ
ՆԱԽԱԳԾԵՐԻ
ԲԱՂԱԴՐԻՉ
Ժամաքանակը՝ 5 ժամ
Կրեդիտների քանակը՝ 3
Թեմա՝ Ծեսը տեխնոլոգիական նախագծերի բաղագրիչ
Ղեկավար՝ Կարինե Մացակյան
ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ
Ներածություն
Թեմայի բովանդակություն
Եզրակացություն
Գրականություն
Ներածություն
Ավանդական արհեստների դասավանդումը ժամանակակից սերնդի գեղարվեստական կրթության և դաստիարակության կարևոր բաղադրիչներից մեկն է։ Հասարակության ապագան սոցիալական և մշակութային առումներով որոշվում է պատմական և ազգային արմատների պահպանմամբ։ Այսօր գրեթե բոլորը հասկանում են, որ դա մեծապես կախված է նրանից, թե արդյոք մենք կսովորենք հասկանալ այն հոգևոր և բարոյական ավանդույթները, որոնք ժառանգել ենք նախորդ սերունդներից:
Հանրակրթական դպրոցներում տեխնոլոգիայի, դեկորատիվ կիրառական արվեստների , մասնավորապես խեցեգործության, ուսումնասիրության առավելություններն և նպատակահարմարությունը կասկածից վեր են։ Գեղարվեստական արտահայտչականությունը, զարդարելու ձգտումը, դեկորատիվությունը, որը բնորոշ է երեխաների կերպարվեստին, մոտեցնում է այն դեկորատիվ կիրառական արվեստին։ Փոքր տարիքից արվեստի հետ հաղորդակցությունը, աշխարհը ճանաչելու, կյանքի փորձի և գեղագիտական հարաբերությունների ընդլայնման օրգանական միջոց է, անհատի ինքնարտահայտման պարտադիր պայման, երեխայի հոգևոր և հուզական ոլորտների ուրույն զարգացման միջոց։ Երեխաների գեղարվեստական գործունեությունը կազմակերպելիս անհրաժեշտ է ոչ միայն պայմաններ ապահովել ստեղծագործական կարողությունների դրսևորման համար, այլև դնել նրանց հետագա զարգացման խնդիր՝ ձևավորելով գնահատման որոշակի համակարգ, որն ապահովում է մեթոդների և միջոցների ողջամիտ ընտրություն, ստեղծագործական խնդիրների լուծում։ Ուսուցչի խնդիրներից է չմիջամտելը, աշակերտի ստեղծագործական գործընթացի վրա, ճնշումներից խուսափելը, նրա հետագա աշխատանքի ազատ ընտրության ապահովումը։ Երեխաները պետք է իրենց զգան որպես ստեղծագործության հեղինակ, այլ ոչ թե միայն առաջադրանք կատարող։ Մարկ Ռոթկոն իր անավարտ մնացած ՝ «Ինչպես երեխաներին դասավանդել արվեստ» աշխատության մեջ անդրադառնում է այս թեմային՝
«Խուսափեք երեխայի ստեղծարար ունակությունները ակադեմիական պատրաստվածությամբ ճնշելուց։»
Հարկ է նշել, որ երեխաները ծնվում են աշխարհի մասին սեփական տեսլականով, իրենց բնական պլաստիկայի զգացողությամբ, տաղանդով, և նրանց յուրաքանչյուր աշխատանքի հետևում, ինչ-որ կերպ, մի մեծ աշխարհ է, որը երեխան ինքն է ընկալում։ Միայն ուսուցչի ստեղծագործական ունակությունները, կրթական գործընթացը բարելավելու նրա մշտական ցանկությունը կարող են տալ ամենամեծ արդյունքը` ստեղծագործական բնույթի դրսևորումը սովորողների աշխատանքներում:
Խեցեգործության դասավանման ստեղծագործական գործընթացի առանձնահատկությունն առավել շահեկան է ինչպես գեղարվեստական կրթության, դաստիարակության և զարգացման խնդիրների մի ամբողջ շարք լուծելու, այնպես էլ ավելի կոնկրետ խնդրի համար՝ ստեղծագործական կարողությունների զարգացման, ստեղծագործական լուծման ուղիներ գտնելու համար։ Հատուկ կարողությունների և հմտությունների ձևավորումը, որոնք բնորոշ են գեղարվեստական խեցեգործությանը, ուղղակիորեն կախված է սովորողներին նյութը ճիշտ և հմտորեն ներկայացնելու կարողությունների ձևավորումից. համամասնություններ, ոճ, ծավալային ճիշտ համադրություններ , համաչափություն, ռիթմ, նյութի տեխնիկական նրբությունների իմացություն և այլն:
Նախագծեր մշակելիս ուսուցիչը պետք է հիշի, որ գեղարվեստական դաստիարակության հիմնական նպատակն է սովորողին հնարավորություն տալ լիարժեքորեն իրացնել իր ստեղծագործական ներուժը, բացահայտել և զարգացնել իր ստեղծագործական կարողությունները, այլ ոչ թե պարզապես սովորեցնել նրան գեղարվեստական հիմնական տեխնիկան և հմտությունները: Այս նպատակին հաջողությամբ հասնելն անհնար է առանց հաշվի առնելու անհատական և տարիքային հոգեֆիզիոլոգիական առանձնահատկությունները, ինչպես նաև առանց հիմնական տեխնիկայի և դասավանդման մեթոդների իմացության:
Դաստիարակության և կրթության ժամանակակից պահանջները մեզ ստիպում են փնտրել նոր սոցիալական պայմաններին հարմարեցված անհատականություն ձևավորելու նոր ուղիներ և միջոցներ, ակտիվացնելով և զարգացնելով սոցիալական միջավայրի ստեղծագործական վերափոխման, նյութական և հոգևոր նոր արժեքների ստեղծման համար անհրաժեշտ անձնական հատկություններ: Հանրակրթական դպրոցական համակարգում ժողովրդական արհեստների դասավանդումը մեծ դեր ունի սովորողների կարողությունների զարգացման և դրանց հիման վրա ստեղծագործական գործունեության կարողությունների ձևավորման համար։
Այն նաև նպատակ ունի զարգացնել սովորողների գեղարվեստական և ստեղծագործական կարողությունները, նրանց երևակայությունը, երևակայական մտածողությունը, ինքնուրույն գործունեության հմտությունները, նախաձեռնողականությունը, ստեղծագործական գործունեությունը. — զարգացնել գեղագիտական վերաբերմունք շրջապատող իրականության նկատմամբ, գեղարվեստական ճաշակ և սեր արվեստի հանդեպ։ Ձևավորել սովորողների մոտ գեղարվեստական և դեկորատիվ գործունեության արտադրանքը գեղագիտական տեսանկյունից ընկալելու և գնահատելու կարողություն, ազգային ինքնության զգացում, սեր ազգային պատմության և մշակույթի, ավանդական ժողովրդական արվեստի նկատմամբ։ Նպաստել հոգևոր մշակույթի ձևավորմանը, բարոյական արժեքային համակարգի ամրապնդմանը և զգացմունքային և զգայական ոլորտի հարստացմանը։ Այս հետազոտական աշխատանքի նպատակն է՝
1 Բացահայտել և հիմնավորել գեղարվեստական խեցեգործության, որպես արվեստի և արհեստի դերն ու տեղը
հանրակրթական դպրոցների մասնագիտական ուսուցման համակարգում։
- Միջառարկայական կապը բացահայտելու համար հատուկ ուշադրություն դարձնել խեցեգործության և ազգագրության ուսուցման համալիր մեթոդին, որտեղ սովորողը կընկալի իր պատրաստած առարկայի ծիսական նշանակությունը։
- Մշակել խեցեգործության դասավանդման բովանդակությունը, ձևերը և մեթոդները հանրակրթական դպրոցի սովորողների մասնագիտական կողմնորոշման, հմտությունների և կարողությունների ձևավորման համար Գեղարվեստական խեցեգործության զարգացման պատմությունը և դրա ժամանակակից զարգացման միտումները Խեցեգործությունը արվեստների և արհեստների ամենահին տեսակներից մեկն է։ Նույնիսկ մարդկային քաղաքակրթության արշալույսին այն լայնորեն օգտագործվում էր բնակարանների և պալատների կառուցման, անոթների, քանդակների, ոսկերչական իրերի և պաշտամունքային տարբեր առարկաներ և արձանիկներ ստեղծելու համար։
«Կերամոս» բառը հին հունարենում նշանակում է «կավ» և ունի խորհրդանշական նշանակություն, քանի որ կավը բաղկացած է հողից, ջրից և կրակից։ Որպեսզի կավե իրը ստանա իր վերջնական տեսքը հավասարապես մասնակցում են բոլոր չորս տարերքները։ Հանքավայրերի առատության, էսթետիկ և գործառական բարձր որակների շնորհիվ խեցեգործությունը մեծ տեղ է գրավել մարդու կյանքում, ինչի մասին վկայում են հնագիտական պեղումներից հայտնաբերված գտածոները աշխարհի շատ երկրներում ։ Մարդը դեռ հնագույն ժամանակներից նկատել է, որ կավը, երբ խոնավ է, ցանկացած ձև է ստանում: Խեցեղենը պեղումներից
հայտնաբերվող ամենատարածված գտածոներից է: Դրա օբյեկտիվ պատճառներից մեկն այն է, որ ի տարբերություն փայտի, կավը չի փտում և չի այրվում, չի օքսիդանում, ինչպես մետաղը: Շատ կավե առարկաներ մեզ են հասել իրենց սկզբնական տեսքով։ Դրանք առաջին հերթին տարբեր տեսակի կավանոթներ են՝ թասիկներ, քրեղաններ,կճուճներ, սափորներ, պաշտամունքային արձանիկներ, ձուլման կաղապարներ, կնիքներ, ուլունքներ, կոճակներ, կղմինդրներ և այլն: Մեր տաղանդավոր նախնիների ձեռքում սովորական իրերը վերածվում էին իսկական արվեստի գործերի: Այդ գտածոները զարմացնում են իրենց տեխնիկական և գեղարվեստական հատկանիշներով։
Կերամիկայի արվեստը բարձր զարգացում է ապրել Հին Եգիպտոսում, Ասորեստանում, Բաբելոնում, Հայկական լեռնաշխարհում, Հունաստանում և Չինաստանում։ IV հազարամյակում հին եգիպտացիներն արդեն գիտեին կերամիկական իրեր պատրաստելու արվեստը, իսկ նույն հազարամյակի վերջում շումերները սովորեցին բրուտի անիվի վրա ստեղծել եռաչափ կավե արտադրանք:
Ինչ է իրենից ներկայացնում դեկորատիվ կիրառական արվեստը, որի տեսակներից մեկն էլ հանդիսանում է խեցեգործությունը: Այն առաջացել է դեռ նախնադարում ՝ ունեցել և’ գաղափարական, և’ գեղագիտական նշանակություն։ Բաղկացած է արվեստի բոլոր այն ճյուղերից, որոնք ձևավորում են մարդու միջավայրը և կենցաղը՝ խեցեգործություն, գորգագործություն, ապակեգործություն, մետաղի գեղարվեստական մշակում, ասեղնագործություն և այլն։ Յուրաքանչյուր ժողովուրդ ստեղծել է դեկորատիվ -կիրառական արվեստի մի ուրույն ոճ՝ ելնելով իր հավատալիքներից, շրջապատող բնությունից, իր բնակավայրում առկա բնական պաշարներից ՝ կավ, մետաղ, փայտ։ Շատ կարևորվել է դեկորատիվ կիրառական արվեստի դերը ծիսական և պաշտամունքային ատրիբուտների պատրաստման մեջ։ Պատրաստվել են պաշտամունքային իրեր, որոնք զարդարվել են դեկորով, զարդանախշով։ Շրջապատող բնության ոճավորումից էլ առաջացել են դեկորներն ու զարդանախշերը, բաժանվելով ենթախմբերի՝ բուսական, երկրաչափական , կենդանակերպ, մարդակերպ և այլն։ Զարդարման և պատրաստման որակով էլ տարբերում են ծիսական նշանակության իրերը, առօրյա օգտագործման իրերից։ Մինչ օրս էլ մենք պահպանելով ավանդույթը, բոլոր տոները՝ ծեսերը , զարդարում են մեր նախնիներից ժառանգած ավանդական ծիսական ատրիբուտները՝ Զատկի զարդարուն կավե կամ փայտյա ձվեր, ամանորյա խաղալիքներ, զարդեր, ասեղնագործ իրեր և զարդարանքներ։ Շատ կարևոր է դեկորատիվ կիրառական արվեստի դերը երեխաների գեղագիտական ճաշակի ձևավորման , ազգային ծեսերի ճանաչողության և ինքնագիտակցության զարգացման մեջ։ Ծանոթությունը դեկորատիվ- կիրառական արվեստի զանազան ճյուղերի հետ՝ բատիկ, խեցեգործություն, գորգագործություն, ոսկերչություն, հագուստի մոդելավորում և այլն, մեծ հնարավորություններ է ընձեռում ոչ միայն զարգացնել նրանց գեղագիտական ճաշակը, այլ նաև տալիս է հնարավորություն մասնագիտություն ընտրելիս ավելի հեշտ կողմնորոշվել։ Արվեստը օգնում է երեխային գիտակցել իրեն շրջապատող աշխարհը գեղեցկացնելու կարևորությունը և փորձում գտնել իր անմիջական դերը այդ պրոցեսում։ Ելնելով այս տրամաբանությունից, շատ կարևորվում է նախ ծանոթությունը հայկական զարդարվեստին և մանրանկարչությանը, այնուհետև օգտվելով զարդարվեստի որոշ կանոններից սեփական մոտիվների և ոճավորումների միջոցով նոր զարդանախշերի ստեղծումը, որ նպաստում է երևակայության, ռիթմի, գունազգացողության և համադրելու ունակության զարգացմանը։
Ծիսական և պաշտամունքային խեցեղենի մի քանի նմուշներ
Խեցեգործության դասընթացի կարևորագույն բաղադրիչներից են շուրջտարյա նախագծերը, որոնք առնչվում են տարբեր տոների՝ Սուրբ Զատիկ, Ամանոր, Դդմատոն և այլն։ Այս բոլոր տոների՝ ծեսերի հետ են կապված կավե տարբեր պաշտամունքային առարկաների պատրաստումը։ Դրանք օգտագործվել են հնագույն ժամանակներում, իսկ որոշ առարկաներ մինչ օրս կիրառվում են նույն տոների ընթացքում, որպես դեկոր կամ հուշանվեր ։
Նկարազարդ կավե ձվեր և գնդեր Սուրբ Զատկի տոնին նվիրված աստվածաշնչյան թեմաներով նկարազարդ հախճապակե կամ կավե գնդերը, որոնք տարածված էին միջնադարում։
Տեխնիկական առումով XVI-XVII դդ. խեցեղենի գեղարվեստական հարդարումն ընթանում էր երեք հիմնական ուղղություններով`
ա. կոբալտով նկարազարդում սպիտակ ետնախորքի վրա, որը XV դարում տարածված խեցեղենի շարունակությունն էր:
բ. վերջնարակային նկարազարդում (արծնապակիով կամ շողյունով), որ տարածված էր XII-XIV դդ. Արևելքի բոլոր երկրներում:
Շողյունով նկարազարդումը XV դարում ասպարեզից դուրս գալով, XVI դարում կրկին վերածնվում է: Վերջնարակային նկարազարդումը լայնորեն կիրառվել է խեցեգործական կենտրոններում (Իզնիկ, Քյոթահիա): Դրանց բնորոշ է կաթնագույն ետնախորքի վրա սև գծաքաշ ուրվագծով ամփոփված բուսական հարուստ զարդամոտիվներով նկարազարդումը։
Պատրաստման ընթացքը՝
Կավե գնդերն ու ձվերը պատրաստվում են պարաններով կամ դուրգի միջոցով սպիտակ կավից, կամ կարմիր կավից , որն այնուհետև սպիտակեցվում է անգոբով։ Նկարազարդվում են ներջնարակային ներկերով, կիրառվում է նաև անգոբի հեռացման եղանակը, վերջում պատվում է թափանցիկ ջնարակով։
Հայկական աղամաններ՝
Հայկական աղամանների պատրաստումը կապված է հեթանոսական դիցարանի Անահիտ աստվածուհու պաշտամունքի հետ։ Քրստոնեության ընդունումից հետո արգելվեց հեթանոսական աստվածների պաշտամունքը, բայց աղամանների պատրաստման ավանդույթը շարունակվեց նաև Քրիստոնեության ժամանակաշրջանում։ Աղամանների պատրաստմամբ զբաղվում էին հիմնականում կանայք։ Աղամաններն իրենցից ներկայացնում էին հղի բաց փորով կանանց, որոնց մեջ էլ հենց պահում էին աղը։ Ի տարբերություն մյուս աղամանների, հայկական աղամանը կարող է հասնել շատ մեծ չափսերի։ Ըստ ժողովրդագրական հիշատակումների այս աղամանները դրվում էին թոնրատան օջախի մոտ։ Դրանց մեջ պահվում էր ընտանիքի համար անհրաժեշտ աղի պաշարը։ Աղամանի վրա պահպանված ֆիգուրները պարում են նախնիների հիշատակին նվիրված պար՝ գորանի։
Պատրաստման ընթացքը՝
Աղամանները պատրաստված են կարմիր թրծակավից, պարաններով հավաքման եղանակով։
Ձիթաճրագների, մոմակալների, ճրագամանների պատրաստում
Միջին դարերում, առօրյա կենցաղում առնչվում ենք տարատեսակ ճրագների ու ճրագակալների գործածության իրողությանը։ դրանք լինում էին նավակաձև, թեյնիկակատիպ, տերևաձև, կենդանակերպ և թռչնակերպ։ Ճրագները խորհրդանշոմ էին ոչ միայն ընտանեկան բարեկեցություն և օջախի շենություն («ճրագըդ վառ մնա, օջախդ շեն լինի»
Պատրաստման ընթացքը
Այս ճրագամանների նմուշները պառրաստվում են պարաններով, այնուհետև սեղմման միջոցով ստանում ենք համապատասխան ձևը՝ նավակաձև , թռչնաձև և այլն։ Պատրաստվում է կարմիր կավից, անցնում մեկ թրծում ։։
Խնկամաններ
Միջնադարյան Հայաստանում մեծ տարածում ուներ ոչ միայն կենցաղային, այլև արարողակարգային սպասքի պատրաստումը։ Դրանց մեջ մեծ թիվ են կազմում խնկամաններն ու բուրվառները։ Խնկարկելու և բուրվետ բույրեր այրելու ծիսական սովորույթը մնացել է դեռ հեթանոսության ժամանակաշրջանից և պահպանվել քրիստոնեության շրջանում, ինչպես շատ այլ սովորույթներ։ Այդ բուրվառներն ու խնկամանները պատրաստվում էին բրոնզից։ Այդ խնկամանների նմուշների պատրաստումը կավով նույնպես ներառված է մեր դասընթացի ծրագրում։
Պատրաստման ընթացքը՝
Աշխատանքը կատարվում է ձեռքով, պարաններով պատրաստման եղանակով, կամ համապատասխան կաղապարի մեջ սեղմման միջոցով, զարդարումը արվում է փորագրման եղանակով։
Բրոնզեդարյան խեցեղեն
Բրոնզեդարյան մշակույթի ամենաբնորոշ տարրը տարբեր դամբարաններից հայտնաբերված խեցեղենն է ՝ իր ինքնատիպ ձևերով ու հարուստ զարդանախշերով։ Բրուտները պատրաստում էին տնտեսական ու պաշտամունքային իրեր՝ հսկա կաթսաներ, բազմազան ամանեղեն, կափարիչներ, պատվանդաններ, կաղապարներ, մարդու և կենդանիների արձանիկներ։
Ամանեղենի գերակշռող մեծամասնությունն ունի սև կամ կարմիր փայլեցված մակերես և գունավոր, սովորաբար կարմրավուն աստառ ունեցող ամաններ։ Սրանք բոլորն էլ պատրաստված են ձեռքով և լավ թրծված են հատուկ հնոցներում։ Ապշեցուցիչ տպավորություն են թողնում լայնակոս, ռելիեֆ, ռելիեֆ-ներճկված, ներճկված ու գծային բարդ ու հարուստ զարդանախշերի հորինվածքները, որոնք կատարվել են դեռևս չթրծված, թաց վիճակում սեղմելու, գծելու և փորելու եղանակով։ Զարդարված է կավամանի միայն մեկ երեսը։ Գծային զարդանախշերնը իրենց բնույթով երկրաչափական են (եռանյունիներ, ոլորախշեր, գծածածկ և կետածածկ զիգզակ ժապավեններ և շեղանկյուններ)։ Խոր լայնակոս զարդանախշերի մոտիվներն են պարույրները, նրանցով և համակենտրոն շրջաններով կազմված հորինվածքները, ինչպես նաև բուսական զարդանախշերը։ Ներճկված զարդերը հիմնականում արտահայտում են շրջանաձև կամ ձվաձև փոսիկներով։ Զարդանախշերում գերիշխողը գալարանախշն է, մեկուսի, այնպես էլ տարբեր համադրություններով։ Բնորոշ են նաև թռչնաձև զարդանախշերը։
Պատրաստման ընթացքը
Այս ժամանակաշրջանին բնորոշ խեցեղենի պատրաստումը բավականին աշխատատար է, քանի որ անհրաժետ է սկզբում դուրգի վրա պատրաստել, այնուհետև պատել կարմիր կամ սև անգոբով, հետո պետք է հատուկ գործիքով տրորելով ստանալ հարթ, մակերես, զարդարել գույնով կամ փորվածքերով։
Շատ հարուստ են այդ շրջանին բնորոշ զարդանախշերը, հիմնականում երկրաչափական են, որ պահանջում է կատարողական վարպետություն , զարգացնում է ռիթմի զգացումը և կոմպոզիցիոն մտածողությունը։
Ծիսական և պաշտամունքային խեցեղենի պատրաստումը , որպես նախագծային ոուսումնական բաղադրիչ կայանում է հնագիտական և ազգագրական պաշտամունքային խեցեղենի հետ ծանոթության և ուսումնասիրության, կրկնօրինակների պատրաստման տեխնոլոգիայի ։ Այս մոտեցման ընտրությունը պայմանավորված է նրանով,որ սովորողը միջառարկայական կապերի համատեքստում, Հին աշխարհի պատմության որևէ ժամանակաշրջան ուսումնասիրելիս ավելի լավ է յուրացնում նյութը, երբ միաժամանակ ծանոթանում է և պատրաստում այդ շրջանում տարածված և այդ ժամանակաշրջանին բնորոշ, տարբեր ծեսերի ժամանակ կիրառվող խեցեղենի նմուշներ կամ օրինակներ։ Յուրաքանչյուր պատմական ժամանակաշրջան
Յուրաքանչյուր նախագծի իրականացումը սկսվում է էսքիզների կատարումից։ այնուհետև քննարկվում է պատրաստման եղանակը, անհրաժեշտ նյութերի տեսակներն ու քանակները։
Խեցեղենի պատրաստման եղանակները և անհրաժեշտ
նյութատեխնիկական հագեցվածությունը
Խեցեգործության դասավանդման և խեցեգործական աշխատանքների պատրաստման համար անհրաժեշտ է ունենալ առանձին գոտիների բաժանված լուսավոր և օդափոխվող տարածք։ Խեցեգործությունը բավականին բարդ, մի քանի հաջորդական պրոցեսներից է բաղկացած, կավի պատրատում, չորացում, թրծում, ջնարակում և կրկնակի թրծում։ Այս պրոցեսներից յուրաքանչյուրը հատուկ պայմաններ է պահանջում։ Այդ պատճառով, ելնելով առաջին հերթին սովորողների անվտանգությունից և ապահովությունից, որոշ տարածքներ՝ օր վառարանը և կավի չորացման համար կիրառվող էլեկտրական չորանոցները պետք է լինեն առանձնացված և փակվող տարածքում։ Ուսուցման ընթացքում սովորողները ծանոթանում են աշխատանքային բոլոր փուլերին։
Աշխատանքային անհրաժեշտ գործիքներ և նյութեր՝
Ստեկներ, գրտնակներ, կարմիր կավ, սպիտակ կավ, ջնարակ, անգոբ, բրուտագործական հաստոց՝ դուրգ
1․ Պարաններով պատրաստման եղանակ։ Այս ձևով պատրաստելու համար անհրաժեշտ է սկզբում հատակի համար անհրաժեշտ հատակը գրտնակով հարթեցնել, այնուհետև ձեռքի ափով պատրաստել գլանակներ և շլիկերի օգնությամբ շարք շարք բարձրացնելով՝ կպցնել իրար։ Փայտե ստեկների օգնությամբ հարթեցնոմ են։
2 Շերտերով պատրաստման եղանակ։ Այս դեպքւմ օգտագործվում է գրտնակող հաստոցը, որի օգնությամբ ստանում են կավ հարթ շերտ, որը լայն ժապավենների պես կտրելով շարք շարք միացնում են իրար, ստեկների օգնությամբ խազեր անելու եղանակով, միացվում են մի շերտտ մյուսին։ Այս եղանակը մեծ չափսի իրեր պատրաստելիս է կիրառվում։
3 Դուրգով պատրաստման եղանակ։ Այս եղանակը պահանջում է փորձ և հմտություն։
Աշխատանքների ձևավորման համար կիրառվում են մի քանի եղանակ՝ փորագրում, նկարազարդում և ռելիեֆային զարդարում։
Օգտագործվող ներկանյութերն են ՝անգոբները, որը կավի հիմքով և պիգմենտի խառնուրդից ստացվող անփայլ ներկանյութ է և գլազուրով, որը փայլուն ավարտուն տեսք է տալիս աշխատանքին։ Կենցաղում չօգտագործվող, միայն դեկորատիվ բնույթի առարկաների գունավորման համար օգտագործվում են ակրիլ հիմքով ներկեր, որոնք չեն պահանջում աշխատելու հատուկ հմտություններ, և շատ հարմար են ցածր տարիքային խմբի սովորողների հետ աշխատելիս
։
Եզրակացություն
Այս հետազոտական աշխատանքի նպատակն էր ներկայացնել հանրակրթական դպրոցում խեցեգործության դասընթացի ընթացքում ուսուցման նախագծերի մեջ ընդգրկել տարբեր ծեսերի և տոներին առնչվող հնագիտական,ազգագրական և պաշտամունքային խեցեղենի նմուշների պատրաստումը, դրանց հետ սովորողների ծանոթացում և ուսումնասիրությունը։ Կարծում եմ նման նախագծերի իրականացումը նպաստում է սովորողի մոտ մշակութային արժեքների նկատմամբ հետաքրքրության բարձրացման և արժեքային համակարգի ձևավորման, սեփական ժողովրդի մշակույթի ճանաչողության և գնահատման և նաև պահպանման համար
Հայաստանի XIV-XVII դդ խեցեղենը
Աստղիկ Բաբաջանյան
Միջնադարյան Հայաստանի խնկամանները
Ն․ Գ․ Հակոբյան, Խ․ Գ․ Ղարիբյան ,Հ․ Ս․ Մելքոնյան
Ձիթաճրագները, որպես լուսավորության միջոց
Նյուրա Հակոբյան
Թագուհի Հմայակյան 